Σκηνοθεσία: Mel Gibson
Ηθοποιοί: Mel Gibson, Catherine McCormack, Sophie Marceau, Angus Macfadyen, Brendan Gleeson, James Cosmo, Patrick McGoohan, David O’Hara, Peter Hanly, Stephen Billington, Ian Bannen, Seán McGinley, John Kavanagh, Alun Armstrong, John Murtagh, Tommy Flanagan, Brian Cox, Sean Lawlor, Sandy Nelson, Andrew Weir, Mhairi Calvey, James Robinson
Του Άγγελου Νομικού (Movie Heat)
“I shall tell you of William Wallace.”
Με τη φράση αυτή, ο αφηγητής της ταινίας, Angus Macfadyen (ο οποίος υποδύεται στο έργο τον Robert the Bruce που, σύμφωνα με τους ιστορικούς, ήταν και ο αληθινός “The Brave Heart”) αρχίζει να μας διηγείται την ιστορία του William Wallace. Και, ω Θεέ μου, τι ιστορία είναι αυτή!…
Kαι συνεχίζει: “Historians from England will say I am a liar, but history is written by those who have hanged heroes. The king of Scotland had died without a son, and the king of England, a cruel pagan known as Edward the Longshanks, claimed the throne of Scotland for himself. Scotland’s nobles fought him, and fought each other, over the crown. So Longshanks invited them to talks of truce – no weapons, one page only. Among the farmers of that shire was Malcolm Wallace, a commoner with his own lands; he had two sons, John and William.”
Mα, όπως όλοι καλά ξέρουμε, ο Edward the Longshanks πρόδωσε στο έργο τους Σκωτσέζους ευγενείς κρεμόντας τους, και, στην αμέσως επόμενη μάχη που ακολούθησε, οι Malcolm & John Wallace (πατέρας και αδερφός του William αντίστοιχα) βρήκαν τραγικό θάνατο. Kι έτσι, ο μικρός William βρέθηκε ορφανός από πολύ μικρή ηλικία. Ήρθε και ο θείος του, Argyle (ο πανταχού παρών Brian Cox), και τον πήρε μαζί του για ένα υπέροχο tour στην Ευρώπη, μαθαίνοντάς του (μεταξύ άλλων) Γαλλικά, Λατινικά και φυσικά πώς να χειρίζεται το ξίφος (“First, learn to use this” [χτυπάει το κούτελο του μικρού William]. “Then, I’ll teach you to use this” [σηκώνει με έμφαση το σπαθί]).
Fast forward 16 – 17 χρόνια μετά και το κινηματογραφικό κοινό έρχεται σε επαφή με το επικό score του αείμνηστου James Horner (έφυγε από τη ζωή τον προηγούμενο Ιούνιο σε αεροπορικό δυστύχημα), ενώ η breathtaking φωτογραφία του John Toll μας περνάει πάνω από τα Highlands της Σκωτίας και ήδη, από τα πρώτα 20 – 25 λεπτά και δη αυτό το εντυπωσιακό πλάνο, ξέρεις πως θα παρακολουθήσεις κάτι επικό. Ο William Wallace, με τη μορφή του Mel Gibson πλέον, επιστρέφει στα πάτρια εδάφη του και, αφού παίξει λίγο «ποιος πετάει μακρύτερα την πέτρα» με τον παιδικό του φίλο Hamish (Brendan Gleeson) σε έναν αγώνα Δαβίδ & Γολιάθ, ερωτεύεται κεραυνοβόλα – άκουσον άκουσον – την παιδική του φίλη, Murron MacClannough (την οποία ερμηνεύει η πανέμορφη Catherine McCormack).
— “I will love you my whole life. You and no other.”
— “And I you. You and no other forever.”
But, alas, it was not to be. Μετά το μυστικό τους γάμο, ο κύριος Michael Byrne (δε νομίζω να έχω αντιπαθήσει ποτέ ηθοποιό τόσο πολύ, πράγμα που σημαίνει πως ο κ. Byrne κάνει πολύ καλά τη δουλειά του, έτσι δεν είναι? Damn, this is so confusing!) επιχειρεί να βιάσει τη νεαρή Murron, δίχως επιτυχία, καθώς ο Wallace επεμβαίνει και τη σώζει, κάνοντας τουλούμι 2 – 3 φαντάρους των Εγγλέζων, γεγονός που σημαίνει μόνο ένα πράγμα: Καθώς ο Wallace τη γλίτωσε, η Μurron είναι αυτή που εκτελείται από τον Εγγλέζο διοικητή (που την έχει δει και επιεικής τρομάρα του), σφραγίζοντας και αυτός με τη σειρά του, με την πράξη του αυτή, την εκτέλεσή του στα χέρια του Wallace. Όπως είπε σοφά και ο παππούς (ναι, μαζί την είδαμε κι αυτήν την ταινία): «Δεν έπρεπε να το κάνει αυτό. Τον τσάντισε τώρα». Προφήτης ο παππούς.
“Murron’s Burial”. Ένα από τα αγαπημένα μου κομμάτια του soundtrack της ταινίας, το οποίο παίζει σε loop στο MP3 μου αρκετά συχνά πολλά χρόνια τώρα. Και το starting point της εκδίκησης του Wallace. «Για τις γυναίκες τα κάνουμε όλα, Άγγελε παιδί μου», μου έλεγε συχνά ο μαθηματικός στα διαλείμματα μεταξύ των συναρτήσεων και των θεωρημάτων. Και ίσως να είχε και δίκιο. Πρώτο θύμα της μανίας του (ή καλύτερα δεύτερο μετά τη φρουρά του διοικητή που εκτέλεσε τη γυναίκα του) η εγγλέζικη φρουρά στο Lanark. Ο Βασιλιάς Edward γίνεται έξω φρενών, μαζεύει γοργά στρατεύματα, ενώ παράλληλα η φήμη του Wallace εξαπλώνεται σε μεγάλο μέρος της Σκωτίας και εκατοντάδες Σκωτσέζοι από τις γύρω φατρίες ενώνονται με τη δική του. Η μεγάλη σύγκρουση είναι αναπόφευκτη…
— “I am William Wallace! And I see a whole army of my countrymen, here in defiance of tyranny. You’ve come to fight as free men… and free men you are. What will you do with that freedom? Will you fight?”
— “Fight? Against that? No! We will run. And we will live.”
— “Aye, fight and you may die. Run, and you’ll live… at least a while. And dying in your beds, many years from now, would you be willin’ to trade all the days, from this day to that, for one chance, just one chance, to come back here and tell our enemies that they may take our lives, but they’ll never take… Our Freedom!”
“Trade all the days, from this day to that…” Πάντα μου σηκώνεται η τρίχα σε αυτή τη φράση, κάθε φορά που βλέπω την ταινία. Αν ο επικότερος λόγος πριν μια μεγάλη μάχη σε ταινία είναι αυτός του King Theoden στο “Τhe Lord of the Rings: The Return of the King” (“Forth, and fear no darkness!” = goosebumps), τότε ο λόγος του William Wallace πριν τη μάχη του Sterling έρχεται αδιαμφισβήτητα δεύτερος. And, by Jove! What a battle that was… O Mel Gibson, στη δεύτερη σκηνοθετική του απόπειρα (είχε προηγηθεί το δραματικό “The Man Without a Face” το 1993, ενώ η τρίτη του δουλειά πίσω από την κάμερα ήταν το πολυσυζητημένο “Passion of the Christ” το 2004) κάνει παπάδες από τη σκηνοθετική καρέκλα. Επικά πλάνα μάχης, τρομερή κίνηση της κάμερας in & out of the battlefield και, για να μην τα πολυλογώ, μία από τις καλύτερες sword & sandal μάχες που έχουμε δει ποτέ στη μεγάλη οθόνη. Kudos, mr. Gibson!
Τους κάνει ρόμπα ο Wallace τους Εγγλέζους στη μάχη του Sterling (ή, όπως θα έλεγε ο Τσουκαλάς, «τους γ***** τα πρέκια») και, η συνέχεια λίγο πολύ γνωστή. Φλερτάρει με την Πριγκίπισσα Isabella της Γαλλίας (το κακό Bond girl στο “The World is Not Enough” – Sophie Marceau), η οποία είναι παντρεμένη με τον Πρίγκιπα Edward (σα δε ντρέπεται), το γιο του σκληρού Βασιλιά Edward (η ματαιοδοξία του να δίνεις το όνομά σου στα παιδιά σου για 321 γενιές με ξεπερνά), προδίδεται από τον Robert the Bruce, τον Σκωτσέζο ευγενή που τόσο πολύ θαυμάζει (και ο οποίος λανθασμένα άκουσε τον – πιο συμφεροντολόγο πεθαίνεις – λεπρό πατέρα του), καθώς και από τους ευγενείς Lochlan & Mornay στην επερχόμενη μάχη του Falkirk. Πάνω στη μάχη, ο Robert, μετανιωμένος, του σώζει τη ζωή και για τα επόμενα 7 χρόνια ο William Wallace, με τις πολύτιμες πληροφορίες που του παρέχει η Isabella, παίζει κλεφτοπόλεμο με τους Εγγλέζους, σαν άλλος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αφού πρώτα όμως εκδικηθεί τους Lochlan & Mornay, in a pure scottish fashion. Επειδή, όμως, τίποτα καλό δεν κρατά για πάντα, έτσι και η ιστορία του Wallace δεν έχει αίσιο τέλος…
— “I don’t want to be a martyr.”
— “Nor I. I want to live. I want a home and children, and peace.”
— “Do ya?”
— “Aye, I do. I’ve asked God for these things. It’s all for nothing if you don’t have freedom.”
Στο βωμό της ελευθερίας, λοιπόν, για την ιδέα αυτου του “freedom” προδίδεται ο Wallace στο Εδιμβούργο. Όχι από τον Robert αυτή τη φορά, αλλά από τους υπόλοιπους Σκωτσέζους ευγενείς (σκέφτομαι σοβαρά να αρχίζω να βάζω τη λέξη «ευγενείς» σε εισαγωγικά από εδώ και στο εξής). Όμως, λίγη σημασία έχει αυτό. Το τέλος πλησιάζει…
Προφανώς, στη «δίκη», ο Wallace αρνείται να δηλώσει υποταγή στο βασιλιά (“Never, in my whole life, have I ever sworn allegiance to him.”) και καταδικάζεται σε δημόσια βασανιστήρια και αποκεφαλισμό. Έρχεται και η καλή του Isabella να τον δει στη φυλακή (με την οποία o Wallace, σαν καλή ταινία του Hollywood που είναι, έχει ήδη προλάβει να κάνει το σεξουαλικό του τάτσι μίτσι κότσι βεβαίως – βεβαίως) και να τον παρακαλέσει να πιει ένα υγρό, το οποίο θα διώξει τον πόνο μακριά. Το φτύνει όμως, like a true Scotsman that he is, και οδεύει με το κεφάλι ψηλά στο θάνατό του.
“Every man dies, not every man really lives.”
Όπως καταλάβατε ήδη από τις προηγούμενες παραγράφους, αυτό δεν είναι από εκείνα τα αφιέρωματά μου όπου προσπαθώ να σας πείσω γιατί το “Braveheart” είναι από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών (βλέπε “Heat”, “The Silence of the Lambs” & “Dances with Wolves”). Και αυτό, γιατί πολύ απλά δεν είναι. Τι κι αν κέρδισε το Oscar Καλύτερης Ταινίας το 1996? Μόλις 10 χρόνια μετά, το 2006, ψηφίστηκε ως η χειρότερη ταινία που πήρε ποτέ Oscar στην κατηγορία αυτή (αν και το Χρυσό Αγαλματίδιο που τσέπωσε ο Gibson για την σκηνοθεσία του δεν το αμφισβητώ σε καμία περίπτωση και το ίδιο θα πρέπει να κάνετε και εσείς). Μπαίνω στη Wikipedia να πάρω τις απαραίτητες πληροφορίες, όπως κάνω κάθε φορά που γράφω ένα αφιέρωμα, και οι παράγραφοι με historical inaccuracy είναι περισσότερες από αυτές που αφορούν το plot και το production της ταινίας! Το δε controversy στα ύψη… Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως η ταινία είναι ομοφοβική (τέρμα γραφικός gay χαρακτήρας-καρικατούρα ο Prince Edward) , αγγλοφοβική (τέρμα γραφικός villain χαρακτήρας-καρικατούρα ο King Edward), γεμάτη δεκάδες ιστορικές ανακρίβειες από την αρχή ως το τέλος (ένα απλό παράδειγμα: η Πριγκίπισσα Isabella ήταν μόλις 9 χρονών όταν πέθανε ο Wallace), και δεν ξέρω και γω τι άλλο…
Κανείς όμως δεν μπορεί να μπορεί να αμφισβητήσει πως μόλις ο Royal Magistrate (ένας εντυπωσιακά αντιπαθητικός David Grant) ενημερώνει το σιωπηλό πλήθος “The prisoner wishes to say a word.” και ο Wallace φωνάζει ως τα πέρατα της υφηλίου “Freeeeeeeedoooooooom!!!!”, τα κύτταρα του κορμιού σου εκρήγνυνται σε άπειρα κομματάκια το καθένα, ενώ καυτά δάκρυα κυλούν από τα μάτια σου, είτε είναι η 1η, είτε η 101η πρώτη φορά που βλέπεις την ταινία. Και αυτό ακριβώς, κυρίες και κύριοι, είναι η μαγεία του κινηματογράφου. Μερικές φορές χρειάζεται ένα “Braveheart”, μια «Γενναία Καρδιά» να μας θυμίσει γιατί συνεχίζουμε και πηγαίνουμε σινεμά. Αν είναι το σωστό ιστορικό background (το οποίο σαφώς και είναι καλό πάντα να γνωρίζουμε) να παίρνει 2η θέση ώστε να μπορούμε εμείς, σα θεατές, να απολαύσουμε ένα από τα εντυπωσιακότερα ιστορικά έπη στην ιστορία του κινηματογράφου, να ζητοκραυγάσουμε και να ουρλιάξουμε προσπαθώντας να κάνουμε τις φωνητικές μας χορδές να ηχούν σαν τις γκάιντες του Horner, και να ξεφυσά ο αγαπημένος μου παππούς από συγκίνηση, νιώθωντας ότι είδε το “Ben-Hur” ή τον «Σπάρτακο» των 1990’s, so be it…
Και, καθώς δεν μπορώ να βρω με τίποτα ταιριαστό επίλογο στο αφιέρωμά μου, θα επιτρέψω στον William Wallace να κλείσει το έργο του, όπως έκανε 20 χρόνια πριν, για μια τελευταία φορά:
“In the Year of our Lord 1314, patriots of Scotland – starving and outnumbered – charged the fields of Bannockburn. They fought like warrior poets; they fought like Scotsmen, and won their freedom.”
Για το Movie Heat,
Άγγελος Νομικός
Για περισσότερες κριτικές ταινιών και κινηματογραφικά νέα, επισκεφτείτε τη σελίδα μας στο: facebook.com/movieheat
Thessaloniki Arts and Culture,
